Congruentie

Als het onderwerp enkelvoudig is, dan dient de persoonsvorm dat ook te zijn. Ze moeten in getal overeenkomen; ze moeten congruent zijn. Een paar voorbeelden:

1. Ik (o) ga (pv) zwemmen. (onderwerp en persoonsvorm zijn beiden enkelvoud, dus congruent.)
2. Wij (o) gaan (pv) zwemmen. (onderwerp en persoonsvorm zijn beiden meervoud, dus congruent.)
3. Jan en Maria (o) gaan (pv) zwemmen. (onderwerp en persoonsvorm zijn beiden meervoud, dus congruent.)
4. Mark (o) hebben (pv) vanavond een blunder begaan (onderwerp en persoonsvorm verschillen, dus incongruent.)

Let op! Als het onderwerp bestaat uit een zelfstandig naamwoord dat voorafgegaan wordt door een ander zelfstandig naamwoord dat een aantal of hoeveelheid aangeeft, is er sprake van enkelvoud. In dat geval moet de persoonsvorm óók enkelvoudig zijn.

Een aantal mensen (o) heeft (pv) gestemd. Een grote hoeveelheid rommel (o) belandde (pv) in de prullenbak. Drie procent van de aanwezigen (o) is (pv) tegen het besluit. Een massa kanshebbers (o) heeft (pv) zich ingeschreven.

Soms komt het voor dat een meervoudig onderwerp een enkelvoudige persoonsvorm krijgt. In die gevallen is incongruentie niet fout:

• Harten is troef. (Harten staat voor één van de vier kaartsymbolen.)
• De VS ging niet akkoord. (De afkorting verwijst naar één land.)
• Groot en klein was aanwezig. (Groot en klein is iedereen, en iedereen is enkelvoud.)
• De NS breidt uit. (De afkorting verwijst naar één instelling.)
• B & W ging overstag. (De afkorting verwijst naar één leidinggevende instantie.)

Schrijf je de afkortingen echter voluit, dan is congruentie verplicht:

• Burgemeester en wethouders gingen overstag.
• De Nederlandse Spoorwegen breiden uit.
• De Verenigde Staten gingen niet akkoord.

Normaal krijg je bij nevenschikking een meervoudige persoonsvorm, zodat er sprake is van congruentie.
Toch zijn er uitzonderingen, bijvoorbeeld:

• Kop en schotel stond klaar.
• Haat en nijd is aan de orde van de dag.