Bijzinnen

Een bijzin is een zinsdeel van de hoofdzin. Vaak kun je zo'n bijzin vervangen door één woord.

Er zijn verschillende soorten bijzinnen:

• onderwerpszin
• lijdendvoorwerpszin
• bijwoordelijke bijzin
• meewerkendvoorwerpszin
• voorzetselvoorwerpszin

Een onderwerpszin is een bijzin die de functie van onderwerp heeft. Een voorbeeld:

Dat zij geen zin heeft, is heel begrijpelijk. Dat is heel begrijpelijk.

Wat je gedaan hebt, kan nooit meer goedgemaakt worden. Dat kan nooit meer goedgemaakt worden.

Een lijdendvoorwerpszin is een bijzin die de functie van lijdend voorwerp heeft:

Hij vertelde me dat zijn vrouw borduurt. Hij vertelde me iets.

Een bijzin die de functie van bijwoordelijke bepaling heeft, noemen we een bijwoordelijke bijzin:

Toen ik jou zag, sloeg mijn hart op hol. Toen sloeg mijn hart op hol.

We reserveerden een plaats voor de laatkomers. (Aan) wie de meeste punten heeft, geef ik een beker.

In zinnen met een voorzetselvoorwerpszin komt heel vaak een voorlopig voorzetselvoorwerp voor:

- Hij legde zich neer bij de beslissing - Hij legde zich erbij neer dat de jury een verkeerde beslissing nam.

Het voorlopig voorzetselvoorwerp bestaat uit het woordje 'er' + het vaste voorzetsel.

Een bijvoeglijke bijzin :

• Geeft nadere bijzonderheden
• Hoort bij een zelfstandig naamwoord of een voornaamwoord
• Is geen compleet zinsdeel, maar een onderdeel van een zinsdeel
• Begint vaak met een betrekkelijk voornaamwoord (die, dat of wat: de man die daar loopt; het huis dat verkocht is)

Voorbeeld: De man die mijn fiets heeft gestolen, is opgepakt.

• Gezegde = is opgepakt
• Onderwerp = De man die mijn fiets heeft gestolen
• Bijzin = die mijn fiets heeft gestolen = is onderdeel van het zinsdeel 'onderwerp'

Bijvoeglijke bijzinnen zijn onder te verdelen in:

• Beperkende bijvoeglijke bijzin
• Uitbreidende bijvoeglijke bijzin

Bij een beperkende bijvoeglijke bijzin voeg je nadere informatie toe die je niet weg kunt laten. Die informatie hoort specifiek bij het onderwerp.

Bij een uitbreidende bijvoeglijke zin voeg je nadere informatie toe die je weg kunt laten zonder dat de belangrijkheid van de zin verandert. Voorbeeld beperkende bijzin:

• Computers die meer dan 10.000 euro kosten, zijn tegenwoordig bijna niet meer te slijten.
  • (Hier gaat het specifiek om computers die meer dan 10.000 euro kosten.)
• Sinaasappels die met pesticiden zijn ingespoten, kun je niet eten.
  • (Hier gaat het enkel en alleen om sinaasappels die met kwik zijn ingespoten.)

Voorbeeld uitbreidende bijzin:

• Computers, die snel kunnen rekenen en een groot geheugen hebben, zijn populair bij administratiebureaus.
  • (We weten dat computers snel rekenen en een groot geheugen hebben, dus kun je die toevoeging eventueel weglaten.)
• Sinaasappels, die oranje zijn, kun je eten.
  • (We weten allemaal dat sinaasappels oranje zijn, dus kun je die toevoeging eventueel weglaten.)